THS. NGUYỄN VĂN QUÝ
Viện Nghiên cứu Thanh niên
VNCTN – Sử dụng và trọng dụng người có tài năng là truyền thống quý báu của dân tộc ta, bởi “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn” (1). Sử dụng và trọng dụng người có tài năng được hiểu là sự tin cậy và giao cho người có tài năng những công việc, chức vụ quan trọng, xứng đáng và phù hợp với năng lực và sở trường, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để người có tài năng phát huy khả năng để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và được đãi ngộ xứng đáng với công trạng và sự đóng góp đối với công việc chung (2). Hiện nay, cùng với những thay đổi và phát triển có tính chất đột phá của cuộc cách mạng khoa học công nghiệp 4.0, việc có cơ chế, chính sách phù hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đãi ngộ cán bộ nghiên cứu, nhà khoa học trẻ trong nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về thanh thiếu niên là điều vô cùng cấp thiết trong xây dựng và phát triển tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tổ chức chính trị – xã hội của thanh niên Việt Nam, góp phần cung cấp nguồn cán bộ chất lượng cao cho Đảng và Nhà nước.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn Thanh niên là một thành viên trong hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam, có chức năng tập hợp, đoàn kết, giáo dục, bồi dưỡng thanh niên để bổ sung lực lượng cách mạng kế cận cho Đảng, đồng thời giữ vai trò nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên, phối hợp với các cơ quan đoàn thể, gia đình chăm lo giáo dục, bảo vệ quyền lợi chính đáng của thế hệ trẻ. Với vai trò là cầu nối giữa thanh niên với Đảng, với chính quyền, Đoàn chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng nguồn cán bộ trẻ có phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho Đảng; tham mưu, đề xuất với Đảng những vấn đề liên quan đến thanh niên và công tác thanh thiếu nhi, tham gia xây dựng, bảo vệ và tuyên truyền đường lối của Đảng, đóng góp ý kiến cho đảng viên và sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng.
Nghiên cứu khoa học về thanh thiếu niên là một nhiệm vụ quan trọng của giới học thuật và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ngày càng nhận thức một cách đầy đủ và sâu sắc hơn ý nghĩa quan trọng của công tác nghiên cứu khoa học về thanh thiếu niên và việc chăm lo, bồi dưỡng đội ngũ nhà khoa học trẻ về thanh thiếu niên. Có rất nhiều vấn đề mới đặt ra, đòi hỏi phải có quan điểm và phương pháp đánh giá đúng thực trạng, phân tích đúng những nguyên nhân, có biện pháp giải quyết kịp thời những vấn đề trước mắt, đồng thời hoạch định chính sách cho lâu dài và cơ bản gắn liền với công tác xây dựng tổ chức Đoàn thực sự trong sạch, vững mạnh, có đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất và năng lực.
1. Đổi mới chế độ, chính sách sử dụng, trọng dụng và đãi ngộ cán bộ Đoàn
Đội ngũ tài năng trẻ làm cán bộ Đoàn có vị trí, vai trò quan trọng đối với sự phát triển và xây dựng tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Do vậy, họ cần phải được sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy và trọng dụng. Khi xây dựng chế độ, chính sách trọng dụng và đãi ngộ cán bộ Đoàn một cách đúng đắn, hợp lý sẽ khuyến khích được tính tích cực, sự hăng hái, cố gắng, chuyên tâm của họ với công táĐoàn, nâng cao trách nhiệm, phát huy được sự sáng tạo, thu hút được nhân tài, làm cho nội bộ đoàn kết nhất trí, mọi người đồng tâm hiệp lực, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Ngược lại, chính sách cán bộ sai lầm, bất hợp lý sẽ tạo ra tâm lý chán nản, kìm hãm sự sáng tạo, triệt tiêu tính tích cực, nội bộ mất đoàn kết, nảy sinh nhiều tiêu cực. Đổi mới chế độ, chính sách sử dụng, trọng dụng và đãi ngộ cán bộ trẻ cần được tiến hành đồng bộ, toàn diện; trước hết, phải giải quyết tốt chính sách tiền lương và chính sách thu hút nhân tài và phát triển tài năng trẻ. Tiền lương vừa là vấn đề chính sách, vừa phản ánh bản chất xã hội, phản ảnh mục đích lao động của con người, phải tương xứng với trình độ, năng lực thực tế, khả năng đóng góp của họ đối với xã hội. Giải quyết bài toán tiền lương hiện nay là công việc hết sức khó khăn, liên quan đến nhiều vấn đề khác của kinh tế – xã hội, không thể chủ quan, nóng vội. Tuy nhiên, đây là một vấn đề xã hội mang tính cấp bách, trực tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước, do vậy phải khẩn trương thực hiện cải cách cơ bản chế độ tiền lương cán bộ, công chức, viên chức, coi chính sách tiền lương là chính sách đầu tư cho con người, cho phát triển kinh tế – xã hội và là một giải pháp hạn chế những biểu hiện tiêu cực, tham nhũng. Để cán bộ trẻ thực sự chuyên tâm vào công việc, có điều kiện học hành, nâng cao trình độ, không ngừng phấn đấu vươn lên, không phải bươn chải, lăn lộn kiếm tiền lo toan cuộc sống thì tiền lương phải là nguồn thu nhập chính, chủ yếu, đảm bảo cho họ đủ sống, đủ tái sản xuất sức lao động, phù hợp điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Đổi mới chính sách tiền lương phải gắn liền với chính sách thu hút nhân tài, khuyến khích tài năng trẻ. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần có chế độ đãi ngộ, khen thưởng thoả đáng đối với các hoạt động nghiên cứu sáng tạo tuỳ theo các công trình và giá trị thực tế để thu hút, khuyến khích nhân tài, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Cần thực hiện chế độ trả lương cao cho các nhân tài có trình độ cao và ưu tiên về điều kiện làm việc cho họ. Trong chính sách sử dụng nhân tài cần xét theo giá trị xã hội của mỗi người, ai có tài thì phải được trọng dụng chứ không được ưu tiên theo chức vụ, thứ bậc, tuổi tác… Mặt khác, cần thực hiện nhiều hình thức thu hút cán bộ trẻ phù hợp với xu thế của kinh tế tri thức như: cộng tác làm việc, tổ chức thi tuyển, phỏng vấn,… huy động tối đa trí tuệ, chất xám, phục vụ tốt trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và chủ động hội nhập quốc tế.
2. Đổi mới chế độ, chính sách sử dụng, trọng dụng và đãi ngộ nhà khoa học trẻ
Thực hiện quy trình phát hiện đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ nhà khoa học trẻ của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phải qua các bước, các giai đoạn (phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng,…) công khai, minh bạch, khách quan và chặt chẽ thì phải có chế độ, chính sách trọng dụng và đãi ngộ trên các mặt:
Trước hết, tạo môi trường khoa học và dân chủ trong nghiên cứu khoa học về thanh thiếu niên: Đảm bảo điều kiện tốt cho hoạt động đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng kết quả nghiên cứu đề xuất được các giải pháp đột phá để phát triển khoa học về thanh thiếu niên phục vụ cho hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Thực hiện cơ chế dân chủ trong nghiên cứu khoa học, tạo môi trường bình đẳng để các nhà khoa học trẻ có thể mạnh dạn trao đổi, tọa đàm, phản biện khoa học; rút ra được những bài học kinh nghiệm trong công tác nghiên cứu khoa học cũng như trong các phong trào, hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
Thứ hai, đào tạo, sử dụng và trọng dụng nhà khoa học trẻ: Ngày nay, thế hệ trẻ có rất nhiều lợi thế để thể hiện lòng nhiệt huyết, tài năng, nhất là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế. Vì vậy, tài năng, trí tuệ của người trẻ chỉ thực sự có cơ hội phát huy khi được tổ chức Đoàn tin tưởng, giao nhiệm vụ và phân công công việc hợp lý, nhất là những việc khó, việc mới. Nếu cứ e dè, nghi ngại khả năng và không mạnh dạn giao việc thì các nhà khoa học trẻ sẽ không thể có cơ hội để rèn luyện, trưởng thành qua thực tiễn. Mạnh dạn thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng gắn với sử dụng, giao trọng trách, nhiệm vụ sẽ giúp các nhà khoa học trẻ nâng cao năng lực chuyên môn của mình, đồng thời được thử thách trong môi trường thực tiễn, sáng tạo và đem sức lực, trí tuệ cống hiến cao nhất. Tuy nhiên, cần tránh việc nâng đỡ, trọng dụng nhà khoa học trẻ một cách “không trong sáng”, vì động cơ vụ lợi. Đây là vấn đề liên quan mật thiết với chính sách sử dụng cán bộ của Đảng và nhà nước nói chung và của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nói riêng.
Thứ ba, coi trọng đãi ngộ về tinh thần: Đánh giá đúng, công bằng năng lực và cống hiến của các nhà khoa học trẻ thông qua hệ thống đánh giá: văn bằng, học vị, khả năng và thành tích làm việc, lao động nghề nghiệp, nhất là giá trị sáng tạo và tiềm năng phát triển lý luận của họ; biểu dương, tôn vinh cống hiến của họ bằng những phần thưởng, danh hiệu xứng đáng và nhiều hình thức động viên, khích lệ ở địa phương, cơ quan, đơn vị hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng đúng thời điểm với sự tôn trọng cao, đúng với giá trị đóng góp của họ.
Thứ tư, đãi ngộ về vật chất: Có chính sách hợp lý về lương, cơ chế trích thưởng thông qua giá trị sản phẩm khoa học, chế độ thù lao, các nhu cầu sinh hoạt (nhà ở, phương tiện đi lại, điều kiện làm việc,…) phù hợp với tài năng và đóng góp cho cơ quan, đơn vị; có phần thưởng vật chất xứng đáng đối với những đóng góp có giá trị thực tiễn cho sự phát triển của Đoàn (như các giải pháp, sản phẩm khoa học có hàm lượng tri thức cao và giải đáp được những yêu cầu của thực tiễn). Đồng thời, cần thúc đẩy nguồn lực hỗ trợ ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu khoa học nói chung và hoạt động nghiên cứu khoa học của các nhà khoa học trẻ nói riêng.
Thứ năm, có cơ chế bảo hộ công trình khoa học và bảo vệ các nhà khoa học trẻ: Với tư duy mới, các nhà khoa học trẻ thường có những ý tưởng sáng tạo, độc đáo, táo bạo, cải cách nên có thể bị cản trở, đố kỵ; hơn nữa, người tài cũng là đối tượng quan tâm, thu hút, lôi kéo của các thế lực bên ngoài, do đó cần có cơ chế bảo vệ thích hợp, đảm bảo cho nhà khoa học trẻ được làm việc trong môi trường an toàn, toàn tâm, toàn ý cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Công tác phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và thực hiện chế độ, chính sách đối với nhân tài nói chung và các cán bộ nghiên cứu nói riêng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển hưng thịnh của đất nước, thúc đẩy sự phát triển của xã hội, tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần to lớn cho cộng đồng, cho đất nước. Cho nên, cần phải có chế độ, chính sách đủ mạnh, có sức hút đối với những con người có tài năng thật sự để cống hiến lâu dài cho Đoàn.
Thứ sáu, đẩy mạnh phát triển hoạt động Câu lạc bộ Lý luận trẻ tại các cơ quan, đơn vị: Câu lạc bộ Lý luận trẻ là mô hình tập hợp các cán bộ là đoàn viên, thanh niên yêu thích và có khả năng nghiên cứu, trao đổi về lý luận, nghiên cứu về Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về Đảng Cộng sản Việt Nam và con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội trong giai đoạn mới, về tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Tại các cơ quan, đơn vị, khi xây dựng câu lạc bộ này, cán bộ trẻ sẽ được tạo cơ hội thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, đề xuất các sáng kiến trên Cổng thông tin điện tử “Ngân hàng ý tưởng sáng tạo thanh niên Việt Nam”; thực hiện điều tra xã hội, khảo sát các vấn đề liên quan đến sự phát triển của thanh niên, sự chuyển biến về nhận thức của đoàn viên sau các hoạt động tuyên truyền, giáo dục của Đoàn. Câu lạc bộ giúp nâng cao khả năng hoạt động thực tiễn và khái quát thành lý luận khoa học. Câu lạc bộ cũng là diễn đàn, sân chơi giúp các cán bộ trẻ được bày tỏ suy nghĩ, nhận xét của cá nhân mình đối với những vấn đề giới trẻ quan tâm hiện nay đặc biệt trên mạng xã hội, các sự kiện chính trị – xã hội trong nước và quốc tế nổi bật, các tư tưởng khác nhau với những góc nhìn mới mẻ, trẻ trung về hiện trạng đất nước, các vấn đề cần đặt ra đối với tổ chức Đoàn – Hội – Đội trong giai đoạn hiện nay và cùng nhau thảo luận, phân tích, nhận diện đúng sai để hiểu được vấn đề một cách thấu đáo, cặn kẽ (3).
***
Hiện nay, cuộc cách mạng khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, mạng xã hội, Internet tiếp tục phát triển mạnh mẽ, tạo sự phát triển nhạy vọt trên nhiều lĩnh vực, tác động đến toàn thế giới, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia; tác động mạnh đến kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và từng con người, cộng đồng xã hội. Điều đó đặt ra cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc chú trọng nghiên cứu sâu sắc hơn nữa về đối tượng thanh thiếu niên. Để thực hiện tốt hoạt động này, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần có cơ chế, chính sách phù hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ nhà khoa học trẻ trong tình hình mới, góp phần bổ sung nguồn cán bộ nghiên cứu lý luận và thực tiễn có chất lượng cho Đảng, Nhà nước./.
————————————————————-
(1) Thân Nhân Trung: Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất – niên hiệu Đại Bảo thứ ba (1442), Thăng Long, 1484
(2) Trần Văn Ngợi (2015), Thu hút và trọng dụng người có tài năng trong các cơ quan hành chính nhà nước Việt Nam, Học viện Hành chính quốc gia
(3) Đoàn TNCS Hồ Chí Minh: Hướng dẫn Thành lập và tổ chức hoạt động Câu lạc bộ Lý luận trẻ giai đoạn 2019 – 2022, H.2019, tr.1
